Okerrera eta txarrera emanez gero ez
dago naturan gizakia baino gaiztoagorik. Egoskorrean aritzen gara marka hautsi
eta marka hautsi noiz txarrago, noiz gaiztoago, erremediorik gabeko gaizto berezkoak
garela uste izateraino. Baina gauzak gertatu eta konturatu egiten gara, aukera
eman orduko, eta edozein zirrikitutatik erakusten dugu pertsona garela.
Aipatuko ez ditudan aste honetako bi gertakizun dauzkat gogoan, eta hemen
hauetan ere zibilizatu izaten badakigula etorri zait burura, eta horrekin
batera Txirritak Diostegiri bota omen zizkion bertsoak.
Bergarako besarkadaren ondoren
karlisten armagabetzean Diostegik fusila nahiago izan zuen haren truke ematen
zioten duro zilarra baino eta fusil eta
guzti ekin zion etxerako bideari. Artzain bati eskatu zion etxerako bidean
laguntzeko. Honek ezetz esan zion eta fusilarekin apuntatuz derrigortu zuen
bidea erakustera. Lepatxikira iritxi eta Fagollagarako bidea ikusi zuenean artzaina
hil egin zuen. Ez zuen inoiz heriotza horren zigorrik jaso zahartzaroan
Txirritaren bertso hauek entzun ez zituen arte:
Laurogei urte
pasatu ditu dirudiela etsaia,/ orain bi hankak arrastaka eta burua soiltzen
hasia / gizagaixoak badu beregan makina bat desgrazia,/ ez dago garai batean
bezain harroa eta lasaia,/ beste munduan ikusiko du hemen hil zuen artzaia.
Kulparik gabe
bota zenion fusileko kargazoia,/ gizon gaixoak haserretzea, ez al zuen
arrazoia?/ deabru zaharrak aditzen dute zure arimaren usaia,/ heriotzaren etor beldurrak
estutzen du lasaia,/ zu baino gizon formalago zen zuk hil zenuen artzaia.