Non
ginen? Zer eguraldi ari zuen? Zein ordutan izan zen? Nola jakin genuen? Zer
esan genuen? Nori? Zer erantzun zigun? Zintzo erantzuten saiatuta ere kosta
egiten zaigu egia, bere horretan, egia berdaderoa, zein den jakitea. Zaila
egiten zaigu geure burua bera ziurtasunez kokatzea iraganeko egun eta uneetan.
Ez garela gogoratzen, ezin zehazturik gabiltzala, edo oroimena huts egiten
hasia zaigula aitortzea zintzoago litzateke, ziur usteko zenbait erantzun eman
baino. Ziurtasun osoko erantzunak susmagarriak dira. Nik uste horrela
erantzuten dutenek buruan izan ohi duten galdera non egon behar zuketen dela,
ez non zeuden, eta horregatik ematen dituztela erantzun inozo gisakoak.
Ez
zegoen nonbait, gure gizona, 1997ko uztailaren hamabigarreneko larunbat hartan
nire, eta askoren, ustez beharko zukeen tokian. Zarauzko plaian omen zeuden eta
hango isiltasuna omen du gogoan. Eta idazleari, isiltasuna ez da aterpe esatera
ausartu zen idazleari, isiltasun horren koldarkeria, indiferentzia,
konplizitatea nola aurpegiratu diguten otu zaio. Eztanda eta orro egiten omen
zuen isiltasun hark, errezoak utzitako jendeak otoitz egin omen zuen isilean.
Hiltzaileek isiltasuna ulertu gabe hil omen zuten. Irakurle zenbaitek biziki
eskertu dio orduko bere isilari, oraindik, hitz dotoreak jartzea.
Donostiako
kaleetan gizon batek, ahots gora, aita gurea errezatzeari ekin zion,
gazteleraz. Ez nuen gogoko gizon hura, ez eta errezoa ere. Bitan entzun nion
eta eskertu egin nion zorigaitzeko errezoa. Isiltasuna ozeano bilakatu
zitzaigun eta han ito gabe atera ginenok gogoratu egiten dugu eta min ematen
digu oroitzeak, nire kasuan neure oroimenei burla egiteak adina ia, edo gehiago.